Hava saldırısının olduğu gece, çorak dağ tepelerinden insan sürülerinin kaçışını seyrettiğimi hatırlıyorum. Fakat sonra bana bir şey oldu : Tüm bunlar gerçek miydi ?!
Keiichi Tanaami, Tokyo’da bir tekstil işçisinin en büyük oğlu olarak 1936 yılında dünyaya gelir. 1945’de İkinci Dünya Savaşı’nda Büyük Tokyo Hava Saldırısı sırasında Tokyo bombalanırken dokuz yaşındaydı. Sanat eserlerindeki ana motiflere dönüşecek imgeler bu dönemde zihninin derinliklerine dağlanır : Gümbürdeyen Amerikan bombardımanları, gökyüzünü tarayan projektörler, uçaklardan atılan yangın bombaları, ateşten bir okyanusu dönüşmüş şehir, kaçışan insanlar, babasının akvaryumundaki Japon balığı ve bombaların etkisiyle suya yansıyan ateş parıltıları
“Yemek yiyip, oyun oynamakla dolu olması gereken çocukluğumdan savaşın esrarengiz canavarlığı tarafından uzaklaştırıldım; rüyalarım öfke ve tevekkülün, korku ve endişenin girdabıydı. Hava saldırısının olduğu gece, çorak dağ tepelerinden insan sürülerinin kaçışını seyrettiğimi hatırlıyorum. Fakat sonra bana bir şey oldu : tüm bunlar gerçek miydi ?! Belleğimde rüya ve gerçeklik karman çorman oldu, kalıcı olarak belleğime bu müphem halleriyle kaydoldular.”
Tanaami erken yaştan beri çizime düşkündü, ortaokuldayken savaş sonrasının önde gelen karikatüristi Kazushi Hara’nın stüdyosunda bir karikatürist olma niyetiyle sıkça zaman geçiriyordu. Amma velakin Hara’nın ani ölümünden sonra, çizgi roman mangalarının öncü alanına yöneldi ve Musashino Sanat Üniversitesi’nde profesyonel bir sanatçı olmaya çalışarak buna devam etti. Burada geçirdiği zaman süresince yeteneği kulaktan kulağa hızla yayıldı ve 1958’de ikinci sınıfta okurken, dönemin saygın bir illüstrasyon ve tasarım grubu tarafından düzenlenen bir sergide özel ödülüne layık görüldü. Mezun olduktan sonra bir reklam ajansında iş buldu fakat aldığı sayısız özel komisyondan ötürü bir yıl dolmadan işten çıktı. 60’lar boyunca başarılı bir illüstratör ve grafik tasarımcısı olarak kendini oyalarken aynı zamanda savaş sonrası Japonya’sının belirleyici sanat hareketlerinden birisi olan Neo-Dada örgütlenmesine aktif olarak iştirak ediyordu. 60’ların ikinci yarısında, dönemin sanat sahnesindeki en yeni mecralardan biri olan video sanatına da kendini kaptırdı.
“1960’larda Akasaka’daki Sogetsu Sanat Merkezi, düzenli aralıklarla birçok değişik janrı kateden etkinlikler düzenliyordu. Yoko Ono’nun happeningleri, Nam June Paik’in videoları ve Amerika’dan gelen deneysel filmler sahneleniyordu burada. [Sogetsu] Animasyon Festivali’nden (1965) o zamanlar haberdar olmuştum. Bir animasyon yapmayı fena halde istiyordum bu yüzden ‘Marionettes in Masks’ı (35 mm, 8 dakika) üretirken bana yardım etmesi için Yōji Kuri’nin Deneysel Animasyon Stüdyosu’nu ikna ettim. Bundan sonra, ‘Good-by Marilyn’ (1971), ‘Good-by Elvis and USA’ (1971), ‘Crayon Angel’ (1975) ve ‘Sweet Friday’ (1975) gibi yapıtlarla animasyon yapmaya devam ettim.”
1967’de Tanaami New York City’e ilk yolculuğunu yaptı. Başarılı giden Amerikan tüketimciliği kasırgasının ortasında ışıl ışıl parlayan Andy Warhol’un yapıtlarıyla burada yüz yüze geldi; Tanaami ayrıca tasarım dünyası içerisindeki sanatın yeni olanaklarından da etkilendi.
“Warhol ticari illüstratörlükten sanatçılığa geçiş sürecindeydi, onun sanat dünyasını deşme yöntemine, taktiklerine ilk elden şahit olmuş ve onları deneyimlemiştim. Onun stratejileri, reklam ajanslarının kullandığı stratejilerden farksızdı. Yapıtlarında çağdaş ikonları birer motif olarak kullandı, diğer faaliyetlerinde de filmler, gazeteler ve rock grupları gibi mecraları bir araya getirdi. Diğer bir ifadeyle Warhol’un yalnızca varlığı, işlerini sanat piyasasına satmaya yetiyordu. Bu beni sarsmış, aynı zamanda onu kendim için mükemmel bir rol modeli olarak benimsemiştim. Warhol gibi kendimi sadece güzel sanatlar ya da sadece tasarım olarak tek bir mecrayla kısıtlamamaya, bunun yerine çok farklı yöntemleri keşfetmeye karar verdim.”
Saykodelik kültür ile pop sanatın doruğundaki Tanaami’nin kitsch, renkli illüstrasyonları ve tasarım işleri hem Japonya’da hem de yurtdışında büyük övgüyle karşılandı. AVANT-GARDE Dergisi’nin düzenlediği 1968 savaş karşıtı poster yarışmasında ödül kazanan “NO MORE WAR” eseri, The Monkees ve Jefferson Airplane gibi efsanevi müzik gruplarına yaptığı albüm kapakları ve buna benzer diğer çalışmaları, saykodelik ve pop sanatın Japonya’ya tanıtılması yolunda önemli ayak izleri bıraktı. Dahası, 70’lerin başında yaptığı Hollywood aktrislerinin yer aldığı erotik resim serileri Tanaami’yi, Amerikan kültürüne dair nükteli bir göze sahip Japon sanatçı olarak ilan eden önemli çalışmalar bütünüdür.
1975’de Tanaami, Playboy’un Japon edisyonunun ilk sanat direktörü oldu ve Playboy’un genel merkezini ziyaret etmek üzere bir kez daha New York’a gitti. Buradaki editör onu Andy Warhol’un Fabrika’sına götürdü. Bu dönemden itibaren Tanaami’nin bilhassa film ve baskı mecralarındaki çalışmaları provokatif ve deneysel oldu. Özellikle filmleri Almanya’daki Oberhausen Uluslararası Kısa Film Festivali’nde (1975, 1976), New York Film Festivali (1976) ve Kanada’daki Ottawa Uluslararası Animasyon Festivali’nde gösterildiğinde eleştirmenlerden büyük övgü aldı. Eserlerinin sıradışı ve öncü doğası, 1976 yılında Nishimura Galeri’deki “Super Orange of Love” sergisinin polis tarafından denetleme amacıyla açılış gününde kapatılmasına yol açtı.
1981’de kırk beş yaşındayken akciğer ödemiyle mücadele etti ve bir müddet yaşam ile ölümün sınırında gezindi. 80’ler ve 90’lar boyunca Tanaami, yaşadığı deneyimde temellenen “Yaşam ve Ölüm” temasını merkezine alan çok sayıda eser üretti. Örneğin Tanaami’nin çalışmalarında sıkça görülen çam ağacı formu, hastalığı sırasında yaşadığı bir halüsinasyondan gelir. Benzer şekilde, spiraller ve minyatür bahçemsi mimari formların yanı sıra görülen vinçler, filler ve çıplak kadınlar bu dönemdeki çalışmalarının ayırt edici özelliğidir.
1999’da Tokyo’daki Galeri 360°’de Tanaami’nin 60’lardaki eserlerinden oluşan bir retrospektif düzenlendi. Sergi, 60’lardan sonra doğmuş yeni jenerasyonun kültürel liderlerinden, Yamataka Eye (Boredoms) ve KAWS’dan büyük övgü aldı ve sonuç itibarıyla Tanaami’nin çalışmaları bir kez daha gençlik kültürü içinde popülerleşti. Tanaami 2005’den beri, güzel sanatlar alanına denk düşen yeni çalışmalar ortaya koymaktadır. Bu eserlerde kişisel belleğinden ve rüya dünyasından gelen imgeleri –kişileştirilmiş süs balığı, deforme karakterler, ışık demetleri, helezoni çam ağaçları, fantastik mimari, genç kızlar– resmin, heykelin, filmin ve mefruşatın çeşitli mecraları vasıtasıyla açıkça göstermeye devam ediyor.
Tanaami 1991’den beri, Tabaimo gibi yeni sanatçıların yetişmesine yardım ettiği Kyoto Üniversitesi Sanat ve Tasarım bölümünde profesör olarak çalışmaktadır. Yakın zamandaki sergileri Cenova’daki Art & Public’deki “Day Tripper” (2007), Berlin’deki Galerie Gebr. Lehmann’daki “SPIRAL” (2008), NANZUKA UNDERGROUND’daki “Kochuten” (2009), Frieze Sanat Fuarı’ndaki “Still in Dream” (2010) ve Art 42 Basel’deki “No More War”’ı (2011) kapsamaktadır.
Tercüme: Onur Civelek
On the night of the air raid, I remember watching swarms of people flee from bald mountaintops. But then something occurs to me: was that moment real?
Keiichi Tanaami (田名網 敬) was born in 1936 as the eldest son of a textile wholesaler in Tokyo. He was 9 years old when Tokyo was bombed during the Great Tokyo Air Raid of World War II in 1945. Images seared into the back of his mind at this time would become major motifs in his art works: roaring American bombers, searchlights scanning the skies, firebombs dropped from planes, the city a sea of fire, fleeing masses, and his father’s deformed goldfish swimming in its tank, flashes from the bombs reflecting in the water.
“I was rushed away from my childhood, a time that should be filled with eating and playing, by the enigmatic monstrosity of war; my dreams were a vortex of fear and anxiety, anger and resignation. On the night of the air raid, I remember watching swarms of people flee from bald mountaintops. But then something occurs to me: was that moment real? Dream and reality are all mixed up in my memories, recorded permanently in this ambiguous way.”
Tanaami took to drawing from a young age, and as a junior high school student he often spent time at the studio of leading postwar cartoonist Kazushi Hara with the intention of becoming a cartoonist himself. After Hara’s sudden death, however, he turned to the pioneering field within manga of graphic novels, and went on to study to become a professional artist at Musashino Art University. Word of his talent spread quickly during his time there and in 1958, as a second year student, he was awarded the Special Selection at an exhibition held by the authoritative illustration and design group of the time. After graduating he took a job with an advertising agency, but quit before one year was up due to the numerous private commissions he was receiving. During the ‘60s he busied himself as a successful illustrator and graphic designer while also actively participating in the Neo-Dada organization, one of the defining art movements of postwar Japan. In the latter half of the ‘60s he immersed himself in making video art, the newest medium in the art scene at the time.
“In the 1960s, the Sogetsu Art Center in Akasaka regularly held events that traversed many diverse genres. There were happenings staged by Yoko Ono, videos by Nam June Paik and experimental films from America. It was around that time that I heard about the [Sogetsu] Animation Festival (1965). I wanted so badly to make an animation, so I convinced Yōji Kuri’s Experimental Animation Studio to help me create ‘Marionettes in Masks’ (35 mm, 8 minutes). I continued to make animations after that, with works such as ‘Good-by Marilyn’ (1971), ‘Good-by Elvis and USA’ (1971), ‘Crayon Angel’ (1975) and ‘Sweet Friday’ (1975).”
In 1967, Tanaami took his first trip to New York City. There he came face to face with the works of Andy Warhol, shining brightly amidst the whirlwind of prospering American consumerism, and Tanaami was struck by the new possibilities of art within the world of design.
“Warhol was in the process of shifting from commercial illustrator to artist, and I both witnessed and experienced firsthand his tactics, his method of incision into the art world. His strategies were identical to the strategies employed by advertising agencies. He used contemporary icons as motifs in his works and for his other activities put together media such as films, newspapers and rock bands. In other words, Warhol’s sole existence was selling his works to the art market. I was shocked by this, and at the same time I embraced him as the perfect role model for myself. Like Warhol, I decided not to limit myself to one medium, to fine art or design only, but instead to explore many different methods.”
At the height of psychedelic culture and pop art, Tanaami’s kitschy, colorful illustrations and design work received high acclaim in both Japan and abroad. “NO MORE WAR”, his prize-winning piece from the 1968 antiwar poster contest organized by AVANT-GARDE Magazine, in addition to his album cover art for legendary bands The Monkees and Jefferson Airplane and other such works left a major footprint on the path to introducing psychedelic and pop art to Japan. Furthermore, his series of erotic paintings featuring Hollywood actresses done in the early ‘70s became an important body of work that declared Tanaami as the Japanese artist with a witty eye on American culture.
In 1975, Tanaami became the first art director of the Japanese edition of Playboy, Monthly Playboy, and went to New York once again to visit Playboy’s head office. The editor there took him to Andy Warhol’s Factory. Tanaami’s works from this period, mostly in the mediums of film and print, were provocative and experimental. His films in particular received wide critical acclaim, appearing in the International Short Film Festival Oberhausen in Germany (1975, 1976), the New York Film Festival (1976), and the Ottawa International Animation Festival in Canada (1976). The vanguard nature of his work led the police to shut down his 1976 exhibit “Super Orange of Love” at Nishimura Gallery for inspection on the opening day.
In 1981, at the age of 45, he suffered a pulmonary edema and for a time hovered at the edge of life and death. Throughout the ‘80s and ‘90s, Tanaami created many works centered around the theme of “Life and Death” based on the experience. For example, the pine tree form that appears frequently in Tanaami’s works comes from a hallucination he experienced during his illness. Similarly, the cranes, elephants and naked women that appear along with spirals and miniature garden-like architectural forms are characteristic of his works from this period.
In 1999, a retrospective of Tanaami’s works from the ‘60s was held at Gallery 360° in Tokyo. The exhibit was praised highly by Yamataka Eye (Boredoms) and KAWS, cultural leaders of the new generation born after the ‘60s, and as a result, Tanaami’s works once again became popular amongst youth culture. Since 2005, Tanaami has been presenting new works that fall in the realm of fine art. In these works, he continues to manifest images from his personal memories and from his dream world — personified goldfish, deformed characters, rays of light, helical pine trees, fantastical architecture, young girls — through the various mediums of painting, sculpture, film and furniture.
Tanaami has worked as a professor at Kyoto University of Art and Design since 1991, where he has helped bring up young new artists such as Tabaimo. Recent exhibits include “Day Tripper” at Art & Public in Geneva (2007), “SPIRAL” at Galerie Gebr. Lehmann in Berlin (2008), “Kochuten” at NANZUKA UNDERGROUND (2009), “Still in Dream” at Frieze Art Fair (2010) and “No More War” at Art 42 Basel (2011).
source: wikipedia
LÖPÇÜK 