Shock Induction, Chuck’ın önceki eserlerinin etrafında oluşan gürültülü tartışmalardan görece yoksun olabilir, fakat tam da bu sessizlik içinde, okuyucuya çok daha rahatsız edici ve sarsıcı bir deneyim sunuyor. Bu romanın asıl gücü, “ne anlattığında” değil, okuyucuya ne yaptığında yatıyor esas olarak. Chuck burada hikâye anlatmaktan ziyade bilinçle oynayan bir deney düzeneği kuruyor.
Gökhan Gençay
Son derece alışılmadık bir anlatım tarzı benimsiyor, hatta zaman zaman doğrudan okuyucuya seslenerek dördüncü duvarı yıkmakla kalmıyor, okuyucuyu metnin pasif alıcısı olmaktan çıkarıp, anlatının doğrudan hedefi hâline de getiriyor.
Hipnotizma teması, romanın yalnızca içeriğinde değil, biçiminde de kendini gösteriyor. Chuck, roman boyunca tekrarları bilinçli ve sistematik bir şekilde kullanıyor. Cümleler, kelimeler ve fikirler dönüp dolaşıp geri geliyor, fakat her dönüşte hafifçe yer değiştirerek, okuyucunun zihninde yankılanan bir motif hâline dönüşüyorlar. Hikâye yapısı sürekli bozuluyor, kesiliyor ve yeniden kuruluyor. Bu parçalanmış yapı, okuyucunun anlamı lineer bir şekilde takip etmesini engelliyor, onu, metni “okumaktan” çok metne “maruz kalmaya” zorluyor.
Amaç çok açık: Okuyucuyu, kelimeleri sindirirken trans benzeri bir bilinç durumuna sokmak. Bu nedenle anlatı, yer yer kasıtlı olarak şaşırtıcı, hatta hayal kırıklığı yaratıcı olabiliyor. Okuma deneyimi pürüzsüz değil, aksine rahatsız edici ve zorlayıcı. Chuck, bir aşamada virgül kullanmadan, aşırı uzun ve boğucu betimleyici kelimelerle dolu, neredeyse nefes aldırmayan bir paragraf bile yazmış. Bu paragraf yalnızca biçimsel bir oyun değil, okuyucunun dikkatini, sabrını ve zihinsel direncini test eden bilinçli bir saldırı aslında. Ardından gelen “Yoruldunuz mu?” sorusu, metnin en çıplak anlarından biri. Yazar, okurun zihnini yorduğunun farkında ve bunu inkâr etmek yerine açıkça yüzüne vuruyor.
Chuck burada hikâyesine açıkça meta bir katman ekliyor. Anlatı, kendi yapısının farkında ve bu farkındalığı gizlemek gibi bir niyeti yok. Yeni versiyonunu minimalist, çoğu zaman soyut bir anlatımla sunarken, tekrar ve döngüler aracılığıyla okuyucunun zihninde tek bir düşünceyi kökleştirmeye çalışıyor. Tam bu noktada, bilinçli bir şekilde alakasız bir konuya sapıyor. Böylece okuyucu, henüz tutunmaya başladığı anlamdan yoksun kalıyor, yön duygusunu yitiriyor. Ardından anlatı, sanki hiçbir şey olmamış gibi, orijinal fikrinin görece güvenli alanına geri dönüyor.
Bu teknik, Chuck’ın sıkça başvurduğu şok taktiğinin en rafine örneklerinden biri. Alışılmış anlatı ritmini bozarak zihinsel otomatikliği kırmak, okuyucunun gardını düşürmek ve ardından asıl mesajı daha derin bir katmana yerleştirmek. Shock Induction, bu yönüyle klasik bir roman olmaktan ziyade, okur üzerinde etkisi ölçülen bir deney. Hikâye anlatımı ikinci planda; asıl mesele, okurun dikkatinin nasıl yönlendirildiği, nasıl dağıtıldığı ve nasıl yeniden yakalandığı.
Sonuçta Shock Induction, Chuck’ın en “okur düşmanı” ama aynı zamanda en dürüst metinlerinden biri. Bu roman, sevilmek ya da kolayca tüketilmek istemiyor. Okuyucusunu yormaktan, sıkmaktan, kafasını karıştırmaktan çekinmiyor. Çünkü Chuck’a göre anlam, ancak zihinsel konfor bozulduğunda ortaya çıkabilir. Bu da Shock Induction‘ın özünü oluşturuyor.
Türkçede ne zaman yayımlanacağı henüz bilinmiyor ama Shock Induction bir şekilde elinize geçerse kaçırmayın!
LÖPÇÜK 